Merhaba,
Şu anda işim gücüm yok, son iki mesajdaki bir ifadeye takıldım, biraz ukalalık yapayım dedim.
Ortalama hızın "x ila y" kilometre olduğundan bahsediliyor bu mesajlarda. Esasen Türk milleti genellikle "ortalama" dedikten sonra bir sayı söylemez, bir alt ve üst sınır belirtir. İster hız olsun, ister ağırlık, ister para, ister gün. Fark etmez.
Ortalama kelimesi, bir hesaplama ifade etmektedir. Bu hesap, genellikle basit bir hesap da değildir. Çoğu durumda doğru olması için ağırlıklı ortalamanın hesaplanması gerekir ki, milletçe bu hesaba pek yatkın değilizdir maalesef.
Yılda kaç gün tatil yaparsınız? Ortalama 5-7 gün.
Aylık geliriniz nedir? Ortalama 1000-1500 lira.
Ayda kaç kilo et yersiniz? Ortalama 1-2 kilo.
Ve bunun gibi bir sürü soruya bir sürü cevap.
Halbuki ortalama denen şey, tek bir sayı ile gösterilmek zorundadır. Konuya ait sayılar alt alta yazılır, toplanır, sonra bu toplam, kaç tane sayı toplanmışsa o sayıya bölünür ve bir sayı elde edilir. Bu kadar basit.
Ortalama hız 90-110 km dediğiniz zaman aslında hiç kimsenin hiç bir şey anlamaması gerekir, ama okuyan herkes sanki bir şey anlamış gibi kafasını sallar. Hesap dönemi mesela 100 kilometre ise, o 100 kilometrenin ne kadarını 90 km/h, ne kadarını 100 km/h, ne kadarını 110 km/h hızla kat ettiğimiz çok önemlidir oysa.
Diyelim ki 5 dakika boyunca 90 km/h, 5 dakika boyunca 100 km/h hızla, ondan sonraki süreyi de 110 km/h hızla gittik. Ne oldu bizim ortalama? 100 ile 110 km/h arasında bir yerlere geldi. Eğer tersi olsaydı, yani uzun süre 90 km/h hızla gitseydik ortalama 90 ile 100 km/hız arasında bir yerlere düşecekti.
Sonuç olarak, 90-110 km/h hızdan bahsettiğimiz zaman ortaya bir ortalama çıkmaz. Aslına bakılacak olursa böyle bir ortalamaya karar vermek için hızı saniye saniye kaydetmek filan da gerekmez. Eğer hesabı yapacak olan kişinin ortalamalar ve ağırlıklı süreler konusunda genel bir fikri varsa, bunu kabaca hesaplayıp yine bir tek ortalama sayısı üretmesi mümkündür.
Dedim ya, biraz ukalalık edeyim istedim.
Haydi birazcık daha edeyim. Benzer şeyler, asgari ve azami (minimum ve maksimum değil lütfen!) kavramları için de geçerlidir. Asgari 3-5 tane şeftali yemeyiz bir oturuşta. Ya da azami 4-5 kilometre koşmayız.
İyi ortalamalar akadaşlar
